THE WHALE

BALİNA 

2022

ABD 

Psikolojik Drama 

Darren Aranovsky

Aronofsky yine teolojiyi sanatına güzel ve özel bir şekilde giydirmiş. Hayata ve veya sanata dair metoforik bir oku(t)mayı seçmiş. Muhtemelen Charlie yi Tanrı, kızını ise şeytana özdeş kılmış olabilir.. Filmi bu çerçeveden izlemeye başlayınca ki mesela kızın yazdığı kompozisyonu veya manifestosunun filmin tamamına bağlanması bu tezi destekler nitelikte görülebilir.

Zira Herman Melville de Moby Dick'i aslında bir tanrı olarak tasvir etmiştir. Ne ki beyaz balina son kez denizin yüzüne, tüm heybetiyle Ahab'ı(kızını)şeytanı karşılamaya çıkmış ve kompozisyonel diyalog başlamıştır.

Filmin başından beri Charlie'nin küçük odasının içerisindeki duygu transferi, küçük dünyamıza dahil ediliyor ve büyük dünyaya rücu ediyoruz.. Veya Aronofsky bizi finale kadar empatik dehlizlerde dolaştırıp ayağımızı yerden kesiyor!

Film; insanlığın lafla olmadığını ve insan olmanın çaba, emek, özveri istediğini söylüyor. İnsan olmanın ! Hz. İnsan..

İskoçya Kraliçesi Mary

İskoçya Kraliçesi Mary

2019

Biyografi 

United Kingdom 

Birleşik Krallık 

Çalkantili yaşamiyla, terihciler kadar yazarları ve bestecileri de etkilemis olan İskocya Kralicesi Mary Stuart ın hayatı.. (1542-1587) İskocya'nin en son katolik kralicesi ünvanı.

İktidara, muhafazakârlığa ve muhakemeye dair yani kültüre dair bir hayat. Binaenaleyh keyfilik belirsizliği oluşturur belirsizliğe de insan bilinci dayanamaz. Hele yasa yoksa veya adalet, sistem de dayanmaz !

Hem burada her ne kadar biçimde kadın olsa da, yüklemi daima erkekten taraf olan bir hayat var. Siyasetin, komplonun ve kaosun tarafı yani. Aşksızlığın, hamasetin ve husumetin hakimiyetine şahit oduğumuz Mary nin hayatı. Ne ki bunun ne zamanı ne de coğrafyası var.

Mağlup İskoç Kraliçesi kendisine şiar olarak hayat felsefesi yapılabilecek en güzel sözlerden "in my end is my beginning" i seçmiş, yani "başlangıcım, bitişimde saklıdır."ı ! Yani kendisinin şahsi bitişi ile oğlu James in başlangıcını hazırlamıştır; Birleşik Krallığın yeni kralının. 

Biyografiyi ve tarihi sevenlere ödüllü bir film.

......

Mary nin trajik hayatının sonundan;

İdam edilirken cellat boynuna vurulacak tek darbeyi kaçırmış ve kafasının arka tarafına vurmuştur. İkinci darbe gelesiye kadar geçen sürede kraliçenin acı çığlıkları herkesi ağlatmıştır. Neticede bahtsız kraliçenin ölümü de acılı olmuştur.

Mary'nin Fransa'da defnedilme isteği de reddedilmiştir. Vücudu, defnedileceği temmuz ayının sonlarına kadar Petersburg Kent Katedrali'nde mumyalanmış bir şekilde ve özel bir tabutta muhafaza edilmiştir. Mumyalama işlemi nedeniyle iç organları çıkarılmış ve idam edildiği Fotheringay Kalesi'nde gizlice gömülmüştür. Kral James (James VI) 1612'de annesinin naaşının yerini değiştirtmiş ve Elizabeth'in mezarının karşısına gömülmesini emretmiştir.

.......

Nine Perfect Strangers

Dokuz Kusursuz Yabancı 

2021

Dizi (8 Bölüm)

ABD 

Psikoloji/Gerilim 

Travmalarından, korkularından ve hazlarından menkul insanın, geçmişi ile yüzleş(eme)mesini içsel değil dışsal deneylerle irdeliyor bu dizi.. 

Önce psikede başlayan ve fakat sonraları yönetenin yani insanın hırsları ile başka seviyeye taşınmasını dokuz farklı karakter üzerinden dışa vuruyor. Akışa ve dengeye müdahalenin vahim sonuçlarını vuruyor yüzümüze. Tanrıcılık oynamanın defolu bir kişilik çatışması olduğunu ve bu bağlamdaki savaşın kazananı olmadığını ünlüyor. 

Bu konu hakkında talebi olanlara kâh merhem kâh matem olan/olacak bir dizi..

THE DEBT (Sır)

THE DEBT 

SIR 

2020

ABD 

Yıl 1965.. Üç MOSSAD ajanı Nazi rejiminin savaş suçlulularını bulup ortadan kaldırmakla görevlendirilmiş. Ve aradan otuz yıl geçmiş.. Ukrayna'da eski bir Nazi kalıntısı olduğu ihbarı alınır ve görev aktive olur. Amaç; kimlik değiştirerek olası şüphelinin gerçek bir Nazi olup olmadığını açığa çıkarmak veya ülkeden kaçırmaktır. 

Ne ki muvaffak olunamayan fakat -mış gibi yapılan bir sırda mutabık olanların ömür boyu taşımak zorunda kaldıkları konudur bu. Yani özgürlüklüklerinin meselesi. Prangalarından kurtulmak ve veya tutsak yaşamak bu sır ile ! 

Yahudi soykırımı intikam aksiyonu bitecek gibi durmuyor. Hem yapımcı hem ödül veya reyting peşinde koşanların can simidi bu tip senaryolar. İyi işler de çıkmıyor değil. Bu bağlamda heyecan sevenlere..

Terapi

Terapi 

2023

Dizi / 1 sezon 

(Sebastian Fitzek' in kitabından..)

Almanya 

Psikoloji

Zihnimizin aslında neler yapabileceğini anlatan gizem ve gerilim ile örülü güçlü bir dizi. "Dark" tan sonra zamanda değilde insan psikesinin dehlizlerinde gezmeyi tercih etmiş Almanlar. Işığı,mekanı ve coğrafyayı bu analize o kadar samimi dahil etmişler ki çıkası yok seyir edenin.. Son bölümdeki itirafı diğer bölümlerdeki itirazı algılamadan dinlemek, terapiye girmeden şifa talep etmektir !

Kızıl Bakire

Kızıl Bakire 

2024

İspanya 

Biyografi 

(Gerçek olaylara dayanmaktadır. On altı yaşındaki Hildegart kadın cinselliği konusunda uzmandır ve İspanya'nın 1930'lardaki en parlak genç beyinlerinden biridir. Annesi onu geleceğin ideal kadını olarak şekillendirmiştir.)

Anne veya otorite 'Tanrı' olmaya veya 'Tanrı nın işi' ne karışmaya başladığında ilahi dengeyi nasıl da altüst ettiğine dair harikulade bir ünleme Kızıl Bakire. Ne ki anne karakteri; kızını bir “tanrısal proje” olarak görerek, onu idealize etmiş veya metoforik olarak Tanrılığa soyunmuş bir kadın.

Uçların insanı manipüle eden ve hem 

“kusursuzluk” baskısına hem de bireysel kimliklerinin bastırılmasına yönelik bir müdahale olduğunun itirafıdır bu film. Ne ki ezoterizm ne eleştiri kabul eder ne de bir teklif.

Bu da Hildegart ın “Her anne bir tanrı olmak ister, ama tanrılar sadece gölgeler yaratır.” ve

“Bedenim senin tasarımın olabilir, ama ruhum yalnızca benimdir.” manifestosuna gebedir. Devam eder bu suni yaratımın dili ve “Annem beni ilahileştirdi, ama kendim olmaktan başka bir şey istemiyorum.” der. “Bir kız, annesinin rüyası olmaktan vazgeçtiğinde kendi kabuslarına uyanır.” ı ekler ardından. En son “Bir kadın yaratıcı olduğunda, önce kendi zincirlerini kırmalı.” dediğinde Hildegart ın sözde Tanrısı projesini helak etmeye karar vermiştir !

Filmde kullanılan renklerin sıcaklığı, irrite ediş uslübü ve kontrast üst yapısı ile akil negatif tahrik aktive edilmiş. Tonlardaki klostrofobi bu tahriği finanse etmiş. Sonuç olarak; görsel dili ve ışık, karakterlerin psikolojik - duygusal durumlarını derinleştirmek için ustaca kullanılmış. 

Bu film kutsallık ve günahkârlık ikileminde kaybolmayanlara gelsin.. 

“Özgürlük, gölgelerle savaşmakla başlar !"

diyor Kızıl Bakire. Platon un mağara alegorisine atfen. 

 

THE ZONE OF INTEREST

THE ZONE OF INTEREST 

İLGİ ALANI 

2033

Almanya 

Auschwitz’in bitişiğinde yaşanışan huzurlu (!) aile hayatını buz gibi gerçeklik ve tırmalayan  ses tasarımıyla daha önce izlediğimiz hiçbir Auschwitz filmine benzemiyor The Zone of Interest.

Dopingli mutluluğu morgun içinden ama içini göstermeden içimize işleyen bir film bu. Hiç görmeyip sürekli uğultusunu işittiğimiz bir cehennemin içine kurulmuş suni bir cennet bahçesi !

Aile huzuru saçan mutlu çocuklar, mutlu hayvanlar, mutlu çiçekler ve mutlu kadınları hiç bu kadar soğuk ve çirkin izlememiştik. Kamptan yükselen ceset, gaz ve is kokusunu duyuyoruz duvarın bu tarafında. Ne ki asıl içimizi acıtan duvarın öbür tarafında da buradaki neşenin seslerini duyma ihtimalleri !

O dönemin en güzel vesikalık fotoğrafını seyrediyoruz. Veya en travmatik !

GODLAND

GODLAND 

Tanrıyeri veya..

2022

İzlanda 

Danimarka 

Danca

Bu film, gerçekte Danimarkalı bir adama ait fotoğraflarla dolu bir kutunun bulunmasından etkilenilerek yapılmış.. Aslında filmin adının tam çevirisi "perişan ülke" imiş ve İzlanda milli marşı'nın şairi Matthías Jochumsson'ın bir şiirine referansmış.

İzlanda’nın olağanüstü doğasını fon alıyor film.  İnanç, ölüm, doğa, aile, zaman, ahlâk kavramlarını ele alan Godland, bir kilise inşa etmek amacıyla 19. yüzyılda İzlanda’ya gelen Danimarkalı bir rahibin doğayla ve ada halkıyla karşı karşıya geldikçe asıl niyetinden, kendi ahlâki ve insani ideallerinden uzaklaşmasını anlatıyor. Veya bizi bize gösteriyor!

Yönetmeni Hlynur Pálmason bu son filmi için şöyle diyor: “Ölümde yaşamın ta kendisini görebiliyorsun. Bizi bir arada tutan şeyin aslında ölüm olabileceğini öğrendiğimde çok şaşırdım. Filmin özünde bu yatıyor, yüreği bu !” diyor.

THE SETTLERS

THE SETTLERS 

Sömürgeciler 

2023

Fransa 

Film 1893 de geçen gerçek olaylara dayanmaktadır. Hikaye ise Şili’li yerli bir melezin İngiliz askeri ve komutanı ile devletin josé menéndez adlı bir caniye verdiği toprakların sınırlarına hem sahip çıkmak hem de yerlilerden arındırmak için at sırtında sefere çıkmasını konu alıyor. Başta idari bir keşif gezisi gibi görünen durum, canice bir ava dönüşüyor.

Yarım yamalak ritm, tümleşik olmayan yüklemleri ile yüzeysel bir film. Bir itiraf diyebiliriz The Settlers için. Sinematografik sekansları etkileyici ne ki bu senaryo veya bu itiraf daha kalibreli kompoze edilebilirdi.

Suzhou River

Suzhou Nehri

2000

Çin

"Eğer nehri uzun süre izlerseniz ,o size her şeyi gösterecektir" diyor film. Veya aslında hayat. Zira güçlü bir metafor içerir. Ne ki o nehir, içimizdeki akandan başkası değildir. Uzun süre izleyenler görebilir nitekim. Suzhou Nehri aşkın Çincesi. Veya Mecnun ve Leyla nın post-modern Çin izdüşümü.. Lakin aşk her dilde arayıştır. Çünkü aşık kaybolandır. Hakiki aşk da sır olandır, sır da kalandır.

Suzhou Nehri güzel ve gizemli bir filmdir aşka dair. Ne ki "in the mood for love" ın samimiyetine yaklaşamaz !

Back to 1942

1942 ye dönüş

Çin

2012 (Çin)

Eser: Remembering 1942

Japonların Çin'e açtığı savaş sebebiyle henan bölgesinden batıya göç ederken 3.000.000 insanın, evet 3 milyon çinlinin açlıktan ve soğuktan ölümünü konu alan bir başyapıt. Belge. Zira etkilemekten çok öte sarsıcı empatik bir belge. Açlığın ne olduğunu, ne yaşandığını ve insanlığın nelere maruz kaldığını çarpan bir film bu. Zor bir yolculuk '1942 ye dönüş'. Dönüşümünüzü başlatacak kadar muhasebetik. Çaresizliğin ve zorbalığın tarihçesi belki de? Seyir ederken ki çaresizliğinizin dili !