PAST LIVES

PAST LIVES

BAŞKA BİR HAYATTA

2023

G.Kore/Amerika 

Coğrafya kaderdir' in isyanı.. Hedeflerin ve veya kültürlerin aşkı kopar(amay)ışı. Yazgı yahut in-yun un kalbin damağında bıraktığı burukluk bence bu film. Seyir edene hem sevginin transferini yapan hem de dudaklarını kulaklarına yaklaştıran bir jet-lag belki de ?

Ne ki fiziksel uzaklık bahanesine blokaj koyan hikaye vuslatı da hiçbir yere ait hissettirmiyor.

Samimi, mütevazi, dokunaklı ama aktüalitede çıkmaz bir sokak Past Lives. Zira bugün kapitalist virüse mağlup oluyor seven kalpler. Yalın, dramatik ama reel. Filmde veya gerçek hayatta herşeyin çok güzel olacağı yahut sonlanacağı üyopyada kalıyor artık. Kültüre de, aşklara da şekil veren gündemin içinde boğuluyor seven kalpler. Oysa ne de güzel olurdu Nora ve Hae Sun un kavuşması ve o tatla devam etmeleri hayatlarına. Olmuyor işte. Bu kadar basit. Olmuyor !

Sessizlik

Sessizlik 

Ingmer Bergman 

İsveç

1963

Zaman, bir tehdit gibi açar filmi. Bir tren kompartımanında üç kişi yolculuk etmektedir.

Bizcileyin..

Sessizlik sanki dilin olmadığı bir evrende geçiyor. Adıyla müsemma bir film. Tensel olanın baskın olduğu, dile dökülemeyenlerin hâkim olduğu bir dünya.

Dile dökülebilecek az şey var aslında burada. Ne ki zihinlere  kazınan onlarca imge..

Sessizlik, Tystnaden

Sessizlik, Bergman’ın Aynadaki Gibi (Såsom i en Spegel, 1961) ve Kış Işığı (Nattvardsgästerna, 1963) ile beraber inanç teması üzerine kurduğu üçlemesinin son filmi olarak anılır. Bu üçleme, inançsızlığa doğru bir yolculuk gibi görülür çoğu zaman. Sessizlik’e gelindiğinde Tanrı fikri artık tükenmiştir. Ketum Bergman ın bu siyah beyaz dünyası rüyamsı ama bir o kadar da katı bir dünya. 

 

Heretic

Heretic 

Sapkın 

2024

ABD 

Oyun içinde oyun. Bir yığın sembolik gönderme. Dinlerin, mitolojinin ve modernizmin iç içe geçtiği gerilimsel diyaloglar ile bezeli sosyopsiko bir film.

Dine, dindarlara dair ironik çağrışımlar. Felsefik önermeler ve bekleyiş; hangi seviyeye çıkacağız, diye ? Ne ki filmin ikinci bölümünde yani mahzen/bodrum bölümünde akademiden basit bir korkuya evriliş veya el veriş. Yine de izlemek ne  kayıp ne de ayıp değil. Zekice göndermeleri ve deneyimleri yeter.

Yedinci Mühür

Yedinci Mühür 

Ingmer Bergman 

İsveç 

1957

Demir bir ızgaranın arkasından yarı yarıya görünen başlıklı bir figüre konuşarak içini döker Şövalye: "Kayıtsızlığım beni dışarıda bıraktı. Hayaletlerin dünyasında yaşıyorum, rüyaların tutsağıyım. Tanrı'nın elini uzatmasını, yüzünü göstermesini, benimle konuşmasını istiyorum. Karanlıkta ona sesleniyorum ama orada kimse yok." 

Bergman eve dönüş yolculuğumuzu takip edenin daima ölüm olduğunu ve hayat boyu onunla satranç oynadığımızı ünlüyor filmde.

Yedinci Mühür neredeyse sonuna kadar, ölümün doğaüstü bir koşul olarak var olmasına rağmen, Tanrı'nın rol aldığı daha büyük bir yapının olmadığı olasılığıyla baş başa bırakıyor bizi. 

Yönetmen her filminde olduğu gibi, bizi dinin ve felsefenin dehlizlerinde dolaştırıyor. İmegeler ve metaforlarla..

Ölümsüzler Köyü

Ölümsüzler Köyü 

2010

İran

Reza Jamali

Yüklemi iyi yüklenmiş bir film. Görüntü, içerik, coğrafyanın ve mukimlerin dokusu çok güçlü. Konu ile atmosfer senkronize. Kâh Kurusova kâh Tarkovski nin kokusunu yayan bir eser.

Varoluş serüveninin direktörü ölümün nasıl bir nimet olduğunu ünlüyor Ölümsüzler Köyü. Tahsis edilen zamana isyan eden yılgınların trajikomik diyaloğunda buluyoruz kendimizi. Empati, muhasebe ve kriter. Film öyle müstehzi gülümsetiyor ki bizi bertaraf edemiyoruz hiçbir şeyi.

Sinematografik açı, ışık ve fon değerleri ile sanatın içinden içimizdeki ölüm korkusuna seslenen bir şiir bu film. Kafiyeleri bulmak veya kafiyelerde buluşmak seyircinin işi.

Kış Işığı

Nattvardsgästerna

Winter Light 

Kış Işığı

İsveç 

1963

Ingmer Bergman 

İnanca, dine ve dahi hiristiyanlığa dair sıkı bir manifesto. İmegeler ve metaforlarla dolu Bergman dili. Hem öznel hem de entelektüel. Sorgulayan, hesap soran muhafazakar tahsildarların ısırgan dili. İnananları, inancı manipüle eden diksiyon..

Tapınakta memuru, mudisi ve amiri arasında seküler diyaloglar manzumesi. Güçlü, empatik bir itiraz ve veya intizar: Bergmanca.

Ingmer Bergman bu film için şunları söylemiştir. " Benim için bu film, kendimi bildim bileli yaşamımda irinli bir yara gibi süregelmiş travmatik bir çatışmanın mezar taşıdır. Çünkü bu filmde hem Tanrı imgeleri parçalanıyor, hem de benim insanı kutsal amacın taşıyıcısı olarak gören duygum yok olmaksızın parçalanıyor. Ameliyat en sonunda tamamlanmıştır. " (Bergman 1999:23)

Bir sonraki filmi Sessizlik olacaktır. Çünkü ölüm çanlarından sonra Tanrı artık Bergman sinemasında tamamen sessizdir.

AWAKEINGS

AWAKEINGS

Uyananlar 

1990

ABD 

30 yıl durmuş ilerleyen hayat ! Bir kaç aylığına izin çıkmış ve dönmüşsün dünyaya. Ne yapardın ?

Gerçek uyanış.. Filmin formu her ne kadar cismani olsa da özünde ruhani bir uyanışın emarını çekmiş yönetmen. Tımarhane de bir İsa yaratmış sonra konfor alanına müdahale edebilme refleksi korkutmuş onu ve tekrar çarmıha gerebilmenin yollarını aramış.

Bir yandan tedavi ve uyandırma talebi diğer yandan rafine edebilme telaşı. Kâh başarı, kâh pişmanlık. İdealizmin dengeye müdahalesine ket vuruş. Tıp dünyasının ters reposu. Ne ki uyananların bu dünyaya yani dünyalılara 'asıl uyuyan sizsiniz' manifestosunun sersemlettiği bir empati.

Bilincin gücüne, kimliğe, dolayısıyla ötekiye ve hayatta kalma arzusunun fiziksel değil zihinsel bir yolculuğudur AWAKEINGS. İçimizi dışarıya davet eden ve icabet eden bir kayb'oluş.

Hakikatin köprüsü.. Zamanlar ve sosyolojik algılar arasında kurulan bu dengeli köprüden herkes geçmeli. Ve tam da ortasında bulmalı herkes kendini, hayata bakış açımızı sorgularken !