28 Mayıs 2025 Çarşamba

PAST LIVES

PAST LIVES
BAŞKA BİR HAYATTA
2023
G.Kore/Amerika 

Coğrafya kaderdir' in isyanı.. Hedeflerin ve veya kültürlerin aşkı kopar(amay)ışı. Yazgı yahut in-yun un kalbin damağında bıraktığı burukluk bence bu film. Seyir edene hem sevginin transferini yapan hem de dudaklarını kulaklarına yaklaştıran bir jet-lag belki de ?
Ne ki fiziksel uzaklık bahanesine blokaj koyan hikaye vuslatı da hiçbir yere ait hissettirmiyor.

Samimi, mütevazi, dokunaklı ama aktüalitede çıkmaz bir sokak Past Lives. Zira bugün kapitalist virüse mağlup oluyor seven kalpler. Yalın, dramatik ama reel. Filmde veya gerçek hayatta herşeyin çok güzel olacağı yahut sonlanacağı üyopyada kalıyor artık. Kültüre de, aşklara da şekil veren gündemin içinde boğuluyor seven kalpler. Oysa ne de güzel olurdu Nora ve Hae Sun un kavuşması ve o tatla devam etmeleri hayatlarına. Olmuyor işte. Bu kadar basit. Olmuyor !



8 Mayıs 2025 Perşembe

Sessizlik

Sessizlik 
Ingmer Bergman 
İsveç
1963

Zaman, bir tehdit gibi açar filmi. Bir tren kompartımanında üç kişi yolculuk etmektedir.
Bizcileyin..
Sessizlik sanki dilin olmadığı bir evrende geçiyor. Adıyla müsemma bir film. Tensel olanın baskın olduğu, dile dökülemeyenlerin hâkim olduğu bir dünya.

Dile dökülebilecek az şey var aslında burada. Ne ki zihinlere  kazınan onlarca imge..

Sessizlik, Tystnaden
Sessizlik, Bergman’ın Aynadaki Gibi (Såsom i en Spegel, 1961) ve Kış Işığı (Nattvardsgästerna, 1963) ile beraber inanç teması üzerine kurduğu üçlemesinin son filmi olarak anılır. Bu üçleme, inançsızlığa doğru bir yolculuk gibi görülür çoğu zaman. Sessizlik’e gelindiğinde Tanrı fikri artık tükenmiştir. Ketum Bergman ın bu siyah beyaz dünyası rüyamsı ama bir o kadar da katı bir dünya. 



 

21 Nisan 2025 Pazartesi

Heretic

Heretic 
Sapkın 
2024
ABD 


Oyun içinde oyun. Bir yığın sembolik gönderme. Dinlerin, mitolojinin ve modernizmin iç içe geçtiği gerilimsel diyaloglar ile bezeli sosyopsiko bir film.

Dine, dindarlara dair ironik çağrışımlar. Felsefik önermeler ve bekleyiş; hangi seviyeye çıkacağız, diye ? Ne ki filmin ikinci bölümünde yani mahzen/bodrum bölümünde akademiden basit bir korkuya evriliş veya el veriş. Yine de izlemek ne  kayıp ne de ayıp değil. Zekice göndermeleri ve deneyimleri yeter.

9 Mart 2025 Pazar

Yedinci Mühür


Yedinci Mühür 
Ingmer Bergman 
İsveç 
1957


Demir bir ızgaranın arkasından yarı yarıya görünen başlıklı bir figüre konuşarak içini döker Şövalye: "Kayıtsızlığım beni dışarıda bıraktı. Hayaletlerin dünyasında yaşıyorum, rüyaların tutsağıyım. Tanrı'nın elini uzatmasını, yüzünü göstermesini, benimle konuşmasını istiyorum. Karanlıkta ona sesleniyorum ama orada kimse yok." 

Bergman eve dönüş yolculuğumuzu takip edenin daima ölüm olduğunu ve hayat boyu onunla satranç oynadığımızı ünlüyor filmde.

Yedinci Mühür neredeyse sonuna kadar, ölümün doğaüstü bir koşul olarak var olmasına rağmen, Tanrı'nın rol aldığı daha büyük bir yapının olmadığı olasılığıyla baş başa bırakıyor bizi. 

Yönetmen her filminde olduğu gibi, bizi dinin ve felsefenin dehlizlerinde dolaştırıyor. İmegeler ve metaforlarla..




2 Mart 2025 Pazar

Ölümsüzler Köyü

Ölümsüzler Köyü 
2010
İran
Reza Jamali

Yüklemi iyi yüklenmiş bir film. Görüntü, içerik, coğrafyanın ve mukimlerin dokusu çok güçlü. Konu ile atmosfer senkronize. Kâh Kurusova kâh Tarkovski nin kokusunu yayan bir eser.

Varoluş serüveninin direktörü ölümün nasıl bir nimet olduğunu ünlüyor Ölümsüzler Köyü. Tahsis edilen zamana isyan eden yılgınların trajikomik diyaloğunda buluyoruz kendimizi. Empati, muhasebe ve kriter. Film öyle müstehzi gülümsetiyor ki bizi bertaraf edemiyoruz hiçbir şeyi.

Sinematografik açı, ışık ve fon değerleri ile sanatın içinden içimizdeki ölüm korkusuna seslenen bir şiir bu film. Kafiyeleri bulmak veya kafiyelerde buluşmak seyircinin işi.

Kış Işığı

Nattvardsgästerna
Winter Light 
Kış Işığı
İsveç 
1963
Ingmer Bergman 



İnanca, dine ve dahi hiristiyanlığa dair sıkı bir manifesto. İmegeler ve metaforlarla dolu Bergman dili. Hem öznel hem de entelektüel. Sorgulayan, hesap soran muhafazakar tahsildarların ısırgan dili. İnananları, inancı manipüle eden diksiyon..
Tapınakta memuru, mudisi ve amiri arasında seküler diyaloglar manzumesi. Güçlü, empatik bir itiraz ve veya intizar: Bergmanca.

Ingmer Bergman bu film için şunları söylemiştir. " Benim için bu film, kendimi bildim bileli yaşamımda irinli bir yara gibi süregelmiş travmatik bir çatışmanın mezar taşıdır. Çünkü bu filmde hem Tanrı imgeleri parçalanıyor, hem de benim insanı kutsal amacın taşıyıcısı olarak gören duygum yok olmaksızın parçalanıyor. Ameliyat en sonunda tamamlanmıştır. " (Bergman 1999:23)


Bir sonraki filmi Sessizlik olacaktır. Çünkü ölüm çanlarından sonra Tanrı artık Bergman sinemasında tamamen sessizdir.


2 Şubat 2025 Pazar

AWAKEINGS



AWAKEINGS
Uyananlar 
1990
ABD 

30 yıl durmuş ilerleyen hayat ! Bir kaç aylığına izin çıkmış ve dönmüşsün dünyaya. Ne yapardın ?

Gerçek uyanış.. Filmin formu her ne kadar cismani olsa da özünde ruhani bir uyanışın emarını çekmiş yönetmen. Tımarhane de bir İsa yaratmış sonra konfor alanına müdahale edebilme refleksi korkutmuş onu ve tekrar çarmıha gerebilmenin yollarını aramış.

Bir yandan tedavi ve uyandırma talebi diğer yandan rafine edebilme telaşı. Kâh başarı, kâh pişmanlık. İdealizmin dengeye müdahalesine ket vuruş. Tıp dünyasının ters reposu. Ne ki uyananların bu dünyaya yani dünyalılara 'asıl uyuyan sizsiniz' manifestosunun sersemlettiği bir empati.

Bilincin gücüne, kimliğe, dolayısıyla ötekiye ve hayatta kalma arzusunun fiziksel değil zihinsel bir yolculuğudur AWAKEINGS. İçimizi dışarıya davet eden ve icabet eden bir kayb'oluş.

Hakikatin köprüsü.. Zamanlar ve sosyolojik algılar arasında kurulan bu dengeli köprüden herkes geçmeli. Ve tam da ortasında bulmalı herkes kendini, hayata bakış açımızı sorgularken !

25 Ocak 2025 Cumartesi

The girl with the needle

The girl with the needle
Şişli Kız 
Danimarka / Polonya 
Magnus von Horn 
2024

1919 yılının Danimarka‘sının en köhne sokaklarındayız.. İşte böyle bir atmosferin izinden zihinlerin derinliklerine yeterince melankolik bir ışık bırakıyor Magnus von Horn. Ve hazmedilmesi zor bir lokmayı sunuyor bize. 

Kontrasyonel vurgu, monokrom seçim ve güçlü bir ışıkla beslenen hikâye zamanında işlenen suçların kesif kokusunu sıkıyor üzerimize. Ve bu koku ağır bir çaresizlikle tanıklık ettiriyor bize kolektif işlenen günahlara  Şişli kız fişliyor tüm personaları.. Filmin önsözü de sonsözü de bu değil miydi zaten ?

2024 ün en iyi sinematografilerinden Şişli Kız. Ve/ya çaresizliğin ittifakı !

23 Ocak 2025 Perşembe

Nothing Personal

Nothing Personal
Özel Hayatlar (kişisel değil)
2009
Hollanda 


İnsan insanın zehrini alırmış.. Hem insan olmanın sermayesi hüzünmüş. Bir de yolda olmak lafla olmazmış, insanlık gibi. Çaba, özveri ve aşk istermiş..

Gitmek, kalmak en çok da vazgeçmek üzerine bir roman bu film.  Kalabalıkların kasırgasından kitaba, kendine, kainata kaçış. İsteyen, arayan ve susa(y)anların lahuti buluşması.. Şükrandan taraf bir vuslat. Adsız !

İşte böyle bir film bu veya masal. Nasıl bir yalnızlık istersinin hikayesi ?. Kim, ne ve nereli olduğunun önemi yok. Sen yola çık, yolda ol yol senin kalbine fısıldayacak durman gereken yeri. Geleceğini inşa etmen yer burası diyecek ne ki kendini tanırsan. Yani önyargılarından, köleliğinden kurtulursan.

Nothing Personal birini sevmenin verilen bir söz olduğunu öğretiyor bize. Başta çıka, düşe kalka !


19 Ocak 2025 Pazar

Soysuzlar Çetesi

Inglourious Basterds
Soysuzlar Çetesi 
2009
ABD 
Quentin Tarantino 


Sinematografik bir şölen. Biçimsel olarak ışık, müzik, şuh bir dil ve aksiyon.. Tarantino yapmış yine yapacağını. 

Ne ki özsel olarak yine klasik bir Amerikan galibiyeti. Dünya'nın külhanbeyinin, bilinçaltlarına manipülatif çıkarımı. Her zamanki gibi her yere özgürlük(!) taşıyan bir kurtarıcının şovu Soysuzlar Çetesi. Belki de bu isimle bir itirafı, ne olduğunun ! 

Gözlerimize baka baka hileli bir oyun. Ne itiraz edeni var ne de masadan kalkanı. Yahudileri, Afganistanı, Afrikayı ve yarın kim bilir nereyi kurtaracak Soysuzlar Çetesi !?

Ford V Ferrari

Ford V Ferrari 
Asfaltın Kralları 
2019
ABD 
Biyografi / Dram 


Asfaltın Kralları, 1966 yılında düzenlenen Le Mans 24 Saat Yarışı’nın gerçek hikayesini konu alması bakımından tarihi bir film.

Henry Ford II zor durumdaki Ferrari satın almak ister ve Enzo Ferrari teklifi hem reddeder hem de rencide eder. Henry Ford II gururlu ve kibirli ancak kararlı Amerikalı mühendis bir grup ve tasarımcıdan sıfırdan bir yarış otomobili yapmalarını ister ve aksiyon başlar.

Eski yarışçı. Carroll Shelby (Matt Damon) ve İngiliz şoförü Ken Miles’ın (Christian Bale) başını çektiği ekip, uzun yıllardır pistlere egemen olan Ferrari’yi Fransa’da düzenlenen 1966 Le Mans Dünya Şampiyonası’nda alt etmenin tarihini yazarlar..

Matematiğin, aşkın ve karakterin galip geldiği bir finish yazar bu film. Ford a dair ve veya ABD ye dair başkaca bir biyografi. İllaki galip gelinen/gelen gizli öznenin kimlik kartı.

Oppenheimer

Oppenheimer
2023
Yazan/yöneten 
Christopher Nolan

Politik çok katmanlı günah çıkarma seansı.. İnsanlık suçuna bir elbise dikmiş Christopher Nolan. Özür içerikli kurtuluş reçetesi yazmış kavmine. Salt Oppenheimer ın değil aynı zamanda ABD nin biyografisi bu. Organize bir orgazm. 

Atom bombasına sanatsal bir kılıf geçiren yönetmen, tâbi ki milli fetvayı alacaktı 7 Oscar adında bir icazetneme ile. Topu günah keçilerinin göğsünde sektiren illegal mahkemenin başarısı alkışa şayan. Diyalogların ortak paydasından damlayan riyakarlık herkesin üzerine sıçrıyor. Bellekler bu bağlamda hem bulanıyor hem bulaşıyor affın bağışlanamaz ağırlığına..

Kısacası Opepenheimer temize çekilmeyecek bir temize çıkarma operasyonu. ABD nin personasının teşhiri !




OBLIVION

OBLIVION
2018
ABD 
Kosinski
Tom Cruise, Morgan Freeman
Bilim Kurgu 

Oblivion yeniden bir versiyon değil. Ne bir kitaptan, ne bir oyundan ne de bir çizgi filmden sinemaya uyarlanmış. Kosinski'nin bizzat kendi yazdığı ancak yayınlanmayan çizgi romanını evirdiği film.
Dünyanın istila edildiği 2073 yılında geçiyor Oblivion. İnsanoğlu bu istilayı geri püskürtmeyi başarmış ancak nükleer silah kullanıldığından durum pek de iç açıcı değil. Kurtulan azınlık Satürn'ün en büyük ayı olan Titan'a transfer edilmiş. Yani insanoğlunun savaşı yine kendi türü ile ! 
Bu film bence The 100 ün Kosinski yorumu. Aksiyon, bilim kurgu ve sağduyu.. Klonlansa da Tom Cruise hep galip. Şeyhi Morgan Freeman önderliğinde.





THE SUBTANCE

THE SUBTANCE 
MADDE
2024
Yönetmen Coralie Fargeat
Senarist : Coralie Fargeat
Oyuncu: Demi Moore

Yıldız.. Alegorik olarak mağaranın giriş ve çıkışına rapt edilen güçlü bir imge. Zira bu film personanın manifestosu. Formların pornografik savaşı. Hırsın hırsını alamadığı, almaya doyamadığı şikemperver bir mücadele. Maddenin veya maddeye ram olmanın ilkel ve daimi zaferini(!) seyrediyoruz aslında içimizde. Zaaflarımıza bizi müptela eden madde ! Konfor alanımıza adapte olan maddenin, şuurumuzu nasıl da işgal edişini izliyoruz bu filmde.

İçimizde koleksiyonunu yaptığımız maskelerin ruhumuzu ne denli entübe ettiğinin farkına varmadan geçiyor hayat. THE SUBTANCE bu mağlubiyetin mimarını dışarıda değil içeride arayın diyen bir ayna. Ters diş vida. Balataları değiştirmemizi söyleyen, kendi algısına koşulsuz inananları uyaran bir eksper. Kısacası; yüzüne bakabilmen için, içinle yüzleşmelisin diyen bir eser.. Kosinünüsü bol muhasebe. İçinden çıkabilmek için cebir yetmez !



17 Ocak 2025 Cuma

EN KARANLIK GECE / DARKEST HOUR

DARKEST HOUR
EN KARANLIK SAAT
2018
Biyografi / Tarih 
Yönetmen: Joe Wright
Oyuncu: Gary Oldman

Çanakkale Zaferinin yıllar sonraki ikinci dünya savaşına nasıl etki ettiğini ve savaşın şekillenmesinde oynadığı rolü bulabileceğiniz bir itiraf bu film.

Aslen bu film; Winston Churchil in ikinci dünya savaşı sırasında İngiltere işgal edilmek üzereyken başbakan olmasını, mücadelesini özeleştirisini, iç ve dış manipülasyonlarına rağmen stratejik duruşunu ünleyen sıkı bir biyografi. Zor kararların ve meçhul yani karanlık saatlerin belgesel vari tarafı. İngiliz tarafı!

Bu klasmanda her zaman ki gibi subjektif ama güçlü bir sinematografi. Seyir edilesi..



7 Ocak 2025 Salı

Anna Karenina

Anna Karenina 
2012
United Kingdom 
Lev Tolstoy un eserinden 
Dram/Müzikal 

Tiyatral havası, müzikleri, görselliği ve  oyunculukları ile farklı bir konsept. Sinemaya yani "görsel" sanata ziyadesiyle katkıda bulunmuş 2012 yapımı bu filmi 1915'den bu yana tam 13 kez değişik ülkelerde sinema ve televizyon versiyonları çekilmiş. Dünya Klasiklerinin Rusya ayağı olan Lev Tolstoy un muhteşem bir romanından bahsediyoruz. Binaenaleyh hem tiyatro hem sinema keyfi alabileceğiniz nadir bir yapım. 

6 Ocak 2025 Pazartesi

Gassal

Gassal 
Dizi
2024

Öyle bir meslek ki; kutsal olmasına rağmen önyargıların öncülüğünde dışlanmış, toplumsal bir hizmet olmasına rağmen yalnızlaştırılmış.. Dolayısıyla bu yabancılaştırma hem ferdin hem de toplumun yavan kalmasına yol açmış. Ne ki bir faniden Baki yi izlerken bu dünyada 'baki kalanın hoş bir seda" olduğunu tasvip ve tasdik ediyoruz. Zira bu dizi, ölümün tüm planları bozduğunu ve herkesin ölecek yaşta olduğunu tekrar be tekrar tevil ediyor.  Gassal da hem lisan-ı kâli hem de hali ile de tesir ediyor. 
Ölümle yüzleştiren ve birey-toplum çatışmasını ünleyen güçlü bir eser var karşımızda. Zira kâh inancı kâh ilahiyatı kâh da gelenekleri ironik bir dille ısırıyor bu dizi. Yara yerinde ise pansuman tutmaz empatik bir hiciv bırakıyor. Ne ki erilde mesleki olarak dişilde ise kısırlık olarak form buluyor. Neticede kendimizle buluştuğumuz yer kültür erozyonunun tam altı oluyor. Salt ölümle değil kendimizle bile yüzleşemeden melankolik hayatımız arabesk bir fonla son buluyor.. İşte "Gassal" aslında bizi yıkıyor, canlı canlı !

5 Ocak 2025 Pazar

CHANGELING / Sahtekar

CHANGELING
Sahtekar 
2008
ABD 
Yönetmen : Clint Eastwood 

1928 yılında yaşanan bir hikâyeden..

Çocuğu kaybolan bir anne. Bitmek bilmeyen bir azim. Ve milli (!) komplolar. İçgüdüye, duruşa ve hukuka dair güçlü biyografi. Clint Eastwood un yönetmenliğinde harikulade sinematografi. Her sekans güçlü kadrajlar cumhuriyeti. Angelina Jolie ise o ruhun şık ve sıkı temsilcisi. Sahtekar, salt ferdin değil bir milletin yaşanmışlığı..